Czym jest umowa darowizny? Intuicja podpowiada nam, że darowizna to nic innego jak otrzymanie prezentu w postaci pieniędzy, nieruchomości czy też jakiejś cennej rzeczy. W poniższym tekście zobaczymy, co na temat darowizny mówią przepisy prawa cywilnego.
Skoro darowizna jest umową, to muszą w niej uczestniczyć dwie strony. I tak po jednej stronie mamy darczyńcę, czyli osobę, która chce przekazać swoją własność np. dom, mieszkanie, samochód bądź określoną sumę pieniędzy; podmiotem czyniącym darowiznę może być także osoba prawna, np. spółka, fundacja. Po drugiej stronie mamy obdarowanego, który beż żadnego wynagrodzenia otrzymuje jakieś dobra – przyjmowanie darowizn w zasadzie nie doznaje istotnych ograniczeń (darowizna może być uczyniona nawet na rzecz dziecka poczętego, ale jeszcze nieurodzonego). Pamiętajmy oczywiście, że zarówno po jednej, jak i po drugiej stronie umowy może występować kilka osób. W codziennym życiu często spotykamy się z sytuacją, gdy darczyńcami będą rodzice lub dziadkowie, który chcą obdarować swoje dziecko czy wnuka.
Darowizna może odnosić się do określonej kwoty pieniężnej, rzeczy ruchomych, nieruchomości, praw majątkowych, przedsiębiorstwa, czy też zbioru rzeczy np. kolekcji znaczków. Umowa może obejmować całą rzecz albo jej część ułamkową – możemy otrzymać w darowiźnie na przykład udział ½ we własności działki czy samochodu.
Przedmiotem darowizny nie może być nieodpłatne świadczenie wszelkich usług, używanie cudzych rzeczy bez wynagrodzenia (użyczenie), wynajęcie rzeczy lub lokalu, dzierżawa, pożyczka, poręczenie.
Świadczenie darczyńcy musi mieć charakter bezpłatny – i obie strony umowy powinny sobie z tego zdawać sprawę. Umowa więc nie może zawierać postanowień świadczących o tym, że darczyńca otrzymał jakiś „ekwiwalent” czy inne świadczenie w zamian za darowiznę.
Zgodnie z Kodeksem cywilnym umowa darowizny powinna zostać zawarta przed notariuszem – w formie aktu notarialnego. W praktyce przyjmuje się jednak, że zawarcie zwykłej umowy pisemnej lub ustnej nie powoduje nieważności darowizny, jeśli osoba obdarowana otrzymała już to, co było przedmiotem darowizny np. samochód czy środki pieniężne. Jeśli przedmiotem umowy darowizny jest nieruchomość, to pamiętajmy, że taka umowa zawsze musi być zawarta w formie aktu notarialnego.
Nie należy pominąć tego, że przy umowach darowizny osoba obdarowana może być zobowiązania do zapłacenia podatku. Ustawodawca wyróżnia trzy grupy podatkowe, od których uzależnia sposób wyliczenia należnego podatku. Najogólniej rzecz biorąc, I grupa to bliska rodzina, II grupa to dalsi krewni, a III grupa to osoby niespokrewnione z darczyńcą. Obdarowany w ciągu miesiąca od otrzymania darowizny jest zobowiązany do złożenia we właściwym urzędzie skarbowym zeznania podatkowego o nabyciu rzeczy (SD -3), a wyliczony przez Urząd Skarbowy podatek trzeba będzie zapłacić w terminie 14 dni od dnia otrzymania decyzji podatkowej.
Jeśli chcemy obdarować osoby dla nas najbliższe w rodzinie – małżonka, dzieci, wnuki, rodziców, rodzeństwo, dziadków, pasierba, ojczyma albo macochę – osoby te mogą zostać całkowicie zwolnieni z konieczności zapłacenia podatku od darowizn. Ważne, by dopełnić bardzo ważnych obowiązków:
– w ciągu 6 miesięcy od dnia nabycia darowizny zgłosić nabyte rzeczy lub prawa majątkowe (na formularzu SD -Z2) do właściwego urzędu skarbowego (z jednym wyjątkiem – gdy umowa darowizny została zawarta w formie aktu notarialnego, obowiązek ten przechodzi z podatnika na notariusza);
– jeśli przedmiotem darowizny są środki pieniężne należy dodatkowo udokumentować ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek bankowy lub przekazem pocztowym (wszystkie darowizny przekazane w gotówce z ręki do ręki nie będą korzystać z prawa do zwolnienia).
W następnych artykułach rozszerzę temat darowizny, zwłaszcza w odniesieniu do nieruchomości oraz omówię kwestię odwołania darowizny. W razie pytań, zapraszam do kontaktu z Kancelarią.