Zapraszam na wpis przedstawiający specyfikę opiniowania wypadków drogowych przez biegłego sądowego.
Aby ekspertyza dotycząca przebiegu wypadku drogowego była poprawna i dokładna, przede wszystkim należy:
1) dokładnie zanalizować okoliczności, w jakich doszło do zdarzenia, uwzględniając przy tym czynniki mogące mieć wpływ na wartość czasu reakcji uczestników wypadku;
2) szczegółowo opisać postępowanie kierowcy, tak, by właściwie dobrać parametry liczbowe, które będą potrzebne przy dalszej analizie rachunkowej wypadku,
3) wszystkie dane przedstawiające zachowanie kierującego pojazdem wskazywać świadomie i racjonalnie, mając na uwadze sposób reakcji kierowcy i czas tej reakcji.
Jednym z najbardziej istotnych parametrów we wszystkich obliczeniach biegłego jest czas reakcji kierowcy, czyli upływ czasu od chwili uświadomienia przez kierowcę zaistniałego zagrożenia (sytuacji kolizyjnej) do momentu rozpoczęcia uruchomienia przez niego określonego układu samochodu (skrętu kierownicy, naciśnięcia hamulca). Czas reakcji nie jest wartością stałą dla każdego człowieka, przyjmuje się, że wynosi on najczęściej od 0,8 do 1,0 sekundy.
W rzeczywistej reakcji kierowcy na zdarzenie biegły może wyróżnić trzy fazy:
1) czas spostrzegania przeszkody (od 0 sek. do 0,7 sek.)
– jego wartość zależy od umiejscowienia przeszkody w stosunku do pola widzenia kierowcy, kontrastu danego obiektu na tle otoczenia oraz tego, czy obiekt jest ruchomy, czy też nieruchomy (ten pierwszy łatwiej jest zauważyć);
2) czas rozpoznania przeszkody i podjęcia decyzji (od 0,2 sek. do 0,6 sek.)
– przy ograniczonej widoczności np. w nocy lub w gęstej mgle, dostrzeżenie nieoświetlonych przeszkód, ich rozpoznanie, a następnie właściwa ocena sytuacji drogowej zajmie więcej czasu niż w jasny, słoneczny dzień;
3) czas fizycznej reakcji (dla hamowania od 0,25 sek. do 0,7 sek., a dla skrętu ok. 0,2 sek.)
– układ nerwowy musi przekazać informację do mięśni, a ręka/noga kierowcy wykonuje określony ruch, w tym miejscu uwzględnia się również czas potrzebny na zadziałanie układu hamulcowego bądź kierowniczego.
Na czas reakcji mają wpływ najczęściej takie czynniki jak: cechy osobowe kierowcy i jego wiek, aktualny w chwili zdarzenia stan psychofizyczny, ogólna sytuacja na drodze, warunki, w jakich odbywa się jazda nocna, zmęczenie organizmu, panujący hałas oraz oczywiście spożyty alkohol lub inne środki odurzające.
W odniesieniu do wieku kierowcy należy wskazać, że duże zmiany czasu reakcji zaobserwować można u osób w wieku 50–60 lat oraz po 65. roku życia. Po ukończeniu 75 lat ten czas może być nawet dwukrotnie dłuższy niż u dwudziestolatka. Ważną rzeczą jest również stan zdrowia kierowcy, co dotyczy zarówno krótkiej niedyspozycji (np. przeziębienia) jak również chorób przewlekłych np. cukrzycy, padaczki, chorób krążenia. Jako ciekawostkę wspomnę, że badania pokazują, iż dużo szybciej reagujemy na przeszkodę pojawiającą się po prawej stronie drogi.
W opinii biegłego, który odtwarza przebieg wypadku, ważne będą także czynniki dotyczące drogi oraz organizacji ruchu, takie jak dynamika ruchu i spełnienie wszystkich związanych z tym zagadnieniem wymogów, np. dotyczących równowagi ruchu pojazdu na łukach, zapewnienie właściwej widoczności czy przejrzyste konstrukcje skrzyżowań. Bez wątpienia zostanie zbadana sprawność techniczna pojazdu i jego wyposażenie (między innymi ogumienie czy oświetlenie), czy też sposób rozmieszczenia przewożonego ładunku.
Przy badaniu wypadku z udziałem pieszego biegły wylicza zarówno prędkość, z jaką poruszał się zarówno pojazd, jak i pieszy. Dla prawidłowego ustalenia tej drugiej prędkości należy w konkretnych sprawach przeprowadzić kilka eksperymentów procesowych, z uwzględnieniem miejsca, wyjaśnień kierowcy oraz zeznań świadków. Z badań naukowych dotyczących zachowań pieszych na drogach wynika, że mężczyźni szybciej przechodzą przez jezdnię niż kobiety, niezależnie od wieku. Najbardziej energicznie pokonują jezdnię osoby w wieku od 14 do 25 lat, a ludzie starsi podczas przekraczania jezdni w towarzystwie młodszych osób bardzo często starali się dostosować swój krok do ich prędkości poruszania się.
Mam nadzieję, że powyższe akapity rozjaśniły temat pracy biegłego w sprawach z zakresu ruchu drogowego. Pozostałe wpisy w tej tematyce można znaleźć tutaj i tutaj.
Na koniec podkreślam, że ustalenia biegłego mają istotny wpływ w nakreśleniu przebiegu zdarzenia drogowego. Jednakże należy pamiętać, że ostateczna decyzja zawsze pozostaje w gestii sądu, który na podstawie całego materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wydaje wyrok skazujący bądź też uniewinniający oskarżonego o popełnienie danego przestępstwa.