Zgodnie z obietnicą dzisiejszy wpis poświęcony zostanie aktom administracyjnym wydawanym przez organy administracji publicznej, do których należą decyzje i postanowienia. Z uwagi na jego objętość zostanie on podzielony na dwie części.
Podstawowa różnica między decyzją (uregulowaną w rozdziale VII kodeksu postępowania administracyjnego, zwanego dalej KPA, art. 104-113) a postanowieniem (uregulowanym w rozdziale IX KPA, art. 123-126) dotyczy przedmiotu rozstrzygnięcia i zakresu wywoływanych skutków prawnych.
Zgodnie z art. 104 § 1 KPA organ administracji publicznej załatwia sprawę przez wydanie decyzji, które rozstrzygają sprawę co do jej istoty w całości lub w części albo w inny sposób kończą sprawę w danej instancji (§ 2) podczas gdy, zgodnie z art. 123 § 1 KPA, wydawane w toku postępowania przez organ administracji publicznej postanowienia dotyczą poszczególnych kwestii wynikających w toku tego postępowania, nie rozstrzygają jednak o istocie sprawy, chyba że przepisy kodeksu stanowią inaczej (§ 2). W kwestii przedmiotu rozstrzygnięcia natomiast decyzja rozstrzyga o prawach i obowiązkach osób, które są stronami postępowania administracyjnego (art. 28 KPA) zaś postanowienie rozstrzyga o prawach i obowiązkach procesowych nie tylko stron postępowania, lecz także innych jego uczestników, np. świadków, biegłych.
Jako akt sformalizowany decyzja musi czynić zadość wymogom formalnym przewidzianym przez przepisy prawa procesowego. Art. 107 § 1-3 KPA wymienia składniki, które powinna zawierać prawidłowo wydana decyzja administracyjna. Zgodnie z art. 107 § 1 KPA będą to:
- oznaczenie organu administracji publicznej,
- data wydania,
- oznaczenie strony lub stron,
- powołanie podstawy prawnej,
- rozstrzygnięcie,
- uzasadnienie faktyczne i prawne (przy czym art. 107 § 3 wskazuje, że uzasadnienie faktyczne decyzji powinno w szczególności zawierać wskazanie faktów, które organ uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, oraz przyczyn, z powodu których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, zaś uzasadnienie prawne – wyjaśnienie podstawy prawnej decyzji, z przytoczeniem przepisów prawa),
- pouczenie, czy i w jakim trybie służy od niej odwołanie oraz o prawie do zrzeczenia się odwołania i skutkach zrzeczenia się odwołania,
- podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego pracownika organu upoważnionego do wydania decyzji, a jeżeli decyzja wydana została w formie dokumentu elektronicznego – kwalifikowany podpis elektroniczny,
- w przypadku decyzji, w stosunku do której może być wniesione powództwo do sądu powszechnego, sprzeciw od decyzji lub skarga do sądu administracyjnego – pouczenie o dopuszczalności wniesienia powództwa, sprzeciwu od decyzji lub skargi oraz wysokości opłaty od powództwa lub wpisu od skargi lub sprzeciwu od decyzji, jeżeli mają one charakter stały, albo podstawie do wyliczenia opłaty lub wpisu o charakterze stosunkowym, a także możliwości ubiegania się przez stronę o zwolnienie od kosztów albo przyznanie prawa pomocy.
Przepisy szczególne mogą określać także inne składniki, które powinna zawierać decyzja. Jednocześnie w art. 107 § 4-5 KPA ustawodawca przewidział także możliwość odstąpienia organu od uzasadnienia decyzji, gdy uwzględnia ona w całości żądanie strony (nie dotyczy to jednak decyzji rozstrzygających sporne interesy stron oraz decyzji wydanych na skutek odwołania). Organ może odstąpić od uzasadnienia decyzji również w przypadkach, w których z dotychczasowych przepisów ustawowych wynikała możliwość zaniechania lub ograniczenia uzasadnienia ze względu na interes bezpieczeństwa Państwa lub porządek publiczny.
W piśmiennictwie przyjmuje się, że postanowienie jest aktem administracyjnym zewnętrznym i w tym zakresie posiada te cechy, które charakteryzują decyzję administracyjną (art. 104 i 107 KPA). Zgodnie z art. 124 § 1 KPA postanowienie powinno zawierać:
- oznaczenie organu administracji publicznej,
- datę jego wydania,
- oznaczenie strony lub stron albo innych osób biorących udział w postępowaniu,
- powołanie podstawy prawnej,
- rozstrzygnięcie,
- pouczenie, czy i w jakim trybie służy na nie zażalenie lub skarga do sądu administracyjnego,
- podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby upoważnionej do jego wydania lub, jeżeli postanowienie wydane zostało w formie dokumentu elektronicznego, powinno być opatrzone kwalifikowanym podpisem elektronicznym.
Kwestię uzasadnienia reguluje natomiast § 2, zgodnie z którym postanowienie powinno zawierać uzasadnienie faktyczne i prawne, jeżeli służy na nie zażalenie lub skarga do sądu administracyjnego oraz gdy wydane zostało na skutek zażalenia na postanowienie.
W tym miejscu zakończę dzisiejszy wpis, zaś porównanie decyzji oraz postanowienia dokończę w drugiej jego części, która ukaże się na blogu już za kilka dni.