Drugą instytucją Kodeksu Karnego Skarbowego, którą chcę omówić jest dobrowolne poddanie się odpowiedzialności (zwane dalej DPO). Kwestia ta została uregulowana w Rozdziale 2 statuującym zaniechanie ukarania sprawcy (art. 17 i 18 k.k.s.) oraz jako środek karny przewidziany za popełnienie przestępstwa skarbowego bądź wykroczenia skarbowego (art. 22 § 2 pkt 1 i art. 47 § 2 pkt 1 k.k.s). Należy jednak wskazać, że instytucja DPO niejako wbrew tytułowi Rozdziału 2 KKS, powoduje tak naprawdę rzeczywiste ukaranie sprawcy. Co prawda, nie następuje wydanie orzeczenia skazującego, ale zasądzona grzywna jest karą również przy ustawowym zastrzeżeniu, że orzeka się nie karę grzywny, lecz tytułem grzywny kwotę uiszczoną przez sprawcę (art. 18 § 1 pkt 1 k.k.s.).
Instytucję DPO można nazwać rodzajem umowy między sprawcą a organem procesowym.
Sąd może udzielić (nie jest to więc obligatoryjne a jedynie zależy od dobrej woli sądu) zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności, jeżeli wina sprawcy i okoliczności popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego nie budzą wątpliwości, a jednocześnie:
- uiszczono w całości wymagalną należność publicznoprawną, jeżeli w związku z przestępstwem skarbowym lub wykroczeniem skarbowym nastąpiło uszczuplenie tej należności;
- sprawca uiścił kwotę odpowiadającą co najmniej najniższej karze grzywny grożącej za dany czyn zabroniony;
- sprawca wyraził zgodę na przepadek przedmiotów co najmniej w takim zakresie, w jakim ten przepadek jest obowiązkowy, a w razie niemożności złożenia tych przedmiotów – uiścił ich równowartość pieniężną; przepisy art. 16 § 2 k.k.s. zdanie trzecie oraz art. 31 § 3 pkt 2 k.k.s. stosuje się odpowiednio;
- uiszczono co najmniej zryczałtowaną równowartość kosztów postępowania.
Są to tak zwane przesłanki pozytywne. Należy również wspomnieć o przesłankach negatywnych a mianowicie należy podkreślić, że niedopuszczalne jest udzielenie zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności, jeżeli:
- przestępstwo skarbowe zagrożone jest karą ograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności;
- przestępstwo skarbowe zagrożone tylko karą grzywny popełniono w warunkach określonych w art. 37 § 1 lub art. 38 § 2 k.k.s.;
- zgłoszono interwencję co do przedmiotu podlegającego przepadkowi, chyba że zostanie ona cofnięta przez interwenienta do czasu wniesienia aktu oskarżenia do sądu.
Widać więc, że uzyskanie DPO nie należy do najłatwiejszych i trzeba spełnić wiele warunków, ażeby móc dobrowolnie poddać się odpowiedzialności.
Sąd udzielając zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności (art. 18 § 1 k.k.s), orzeka:
- tytułem kary grzywny kwotę uiszczoną przez sprawcę;
- przepadek przedmiotów tylko w takich granicach, w jakich sprawca wyraził na to zgodę, a w razie niemożności ich złożenia – uiścił ich równowartość pieniężną.
Na koniec kwestia zdecydowanie kluczowa i najważniejsza, zgodnie z art. 18 § 2 k.k.s., prawomocny wyrok o zezwoleniu na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności nie podlega wpisowi do Krajowego Rejestru Karnego (i to pomimo tego, że wydanie tego wyroku oznacza jednoznacznie potwierdzenie braku wątpliwości co do sprawstwa i winy danej osoby a zatem wprost stwierdza, że sprawa popełnił wskazane przestępstwo lub wykroczenie skarbowe), a kwota uiszczona tytułem grzywny przez sprawcę czynu nie będzie stanowiła przesłanki dla ustalenia recydywy skarbowej (art. 18 § 3 k.k.s.). Korzystając z instytucji DPO sprawca będzie znajdował się w dużo lepszej sytuacji prawnej niż winowajca tożsamego czynu, który nie skorzystał z dobrodziejstwa instytucji dobrowolnego poddania się odpowiedzialności.
W trzecim, ostatnim, wpisie dotyczącym możliwości uniknięcia kary w kodeksie karnym skarbowym poruszę temat możliwości odstąpienia od wymierzenia kary i środka karnego.