Kodeks Karny Skarbowy (k.k.s.) jako jedyna ustawa karna dopuszcza sytuacje, w których możliwe jest zaniechanie ukarania sprawcy przestępstwa lub wykroczenia skarbowego. Jedną z takich sytuacji będzie ta umożliwiająca zastosowanie uregulowanej w art. 16. k.k.s. instytucji czynnego żalu. Dwie kolejne (które zostaną omówione w następnych wpisach) to dobrowolne poddanie się odpowiedzialności oraz odstąpienie od wymierzenia kary i środka karnego.
Co instytucja czynnego żalu oznacza w praktyce? To nic innego jak możliwość odstąpienia przez organ od pociągnięcia sprawcy do odpowiedzialności karnoskarbowej w sprawach kiedy sprawca ten dopuścił się deliktu karnoskarbowego, który niesie ze sobą uszczerbek finansowy lub naruszył przepisy statuujące obowiązki instrumentalne w prawie finansowym takie jak np. obowiązek złożenia deklaracji czy prowadzenia ksiąg. Zabieg ten częściej przynosi pozytywne efekty prewencyjne niż wymierzenie kary w najniższym nawet wymiarze.
Zgodnie z § 1. art. 16 k.k.s. sprawca, który dopuścił się przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego może uniknąć kary jeśli po popełnieniu czynu zabronionego zawiadomił o tym organ powołany do ścigania, ujawniając istotne okoliczności tego czynu, w szczególności osoby współdziałające w jego popełnieniu.
Zastosowanie powyższego trybu (jak wynika z § 2. art. 16 k.k.s) możliwe jest jedynie, gdy w terminie wyznaczonym przez uprawniony organ postępowania przygotowawczego:
-
uiszczono w całości wymagalną należność publicznoprawną (np. podatek) uszczuploną popełnionym czynem zabronionym.
Jeżeli czyn zabroniony nie polega na uszczupleniu tej należności, a orzeczenie przepadku przedmiotów jest obowiązkowe, sprawca powinien złożyć te przedmioty, natomiast w razie niemożności ich złożenia – uiścić ich równowartość pieniężną. Przy czym nie nakłada się obowiązku uiszczenia ich równowartości pieniężnej, jeżeli przepadek dotyczy przedmiotów określonych w art. 29 przepadek przedmiotów pkt 4, a wiec takich, których wytwarzanie, posiadanie, obrót, przechowywanie, przewóz, przenoszenie lub przesyłanie jest zabronione.
W przypadku gdy (zgodnie z § 3. art. 16 k.k.s) złożone przedmioty podlegające przepadkowi:
-
mogą ulec szybkiemu zniszczeniu lub zepsuciu
-
ich przechowywanie byłoby połączone z niewspółmiernymi kosztami lub nadmiernymi trudnościami albo powodowałoby znaczne obniżenie ich wartości
organ postępowania przygotowawczego nakłada na sprawcę obowiązek uiszczenia ich równowartości pieniężnej, chyba że przepadek dotyczy przedmiotów określonych w art. 29 przepadek przedmiotów pkt 4., a wiec takich których wytwarzanie, posiadanie, obrót, przechowywanie, przewóz, przenoszenie lub przesyłanie jest zabronione.
Zgodnie z § 4. art. 16 k.k.s zawiadomienie w ramach trybu czynnego żalu powinno być złożone na piśmie albo przekazane ustnie do protokołu. Będzie ono bezskuteczne (§ 5. art. 16 k.k.s), jeżeli zostało złożone:
-
w czasie, kiedy organ ścigania miał już wyraźnie udokumentowaną wiadomość o popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego
-
po rozpoczęciu przez organ ścigania czynności służbowej, w szczególności przeszukania, czynności sprawdzającej lub kontroli zmierzającej do ujawnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, chyba że czynność ta nie dostarczyła podstaw do wszczęcia postępowania o ten czyn zabroniony.
Jak wynika z § 6. art. 16 k.k.s. zaniechanie karania w ramach czynnego żalu nie może być zastosowane wobec sprawcy, który:
-
kierował wykonaniem ujawnionego czynu zabronionego;
-
wykorzystując uzależnienie innej osoby od siebie, polecił jej wykonanie ujawnionego czynu zabronionego;
-
zorganizował grupę albo związek mający na celu popełnienie przestępstwa skarbowego albo taką grupą lub związkiem kierował, chyba że zawiadomienia złożone do organów ścigania, dokonał ze wszystkimi członkami grupy lub związku;
-
nakłaniał inną osobę do popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego w celu skierowania przeciwko niej postępowania o ten czyn zabroniony.
Reasumując, stwierdzić należy, że zdecydowanie lepszym wyjściem dla sprawcy jest skorzystanie z instytucji czynnego żalu niż oczekiwanie na ukaranie. W dwóch kolejnych wpisach opiszę Wam dwie kolejne instytucje umożliwiające zaniechanie ukarania sprawcy w Kodeksie karnym skarbowym.